İstanbul, 7 Mart () - Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin (Betam) bulgularına göre, Türkiye genelinde tüm hanelerin yüzde 17.6'sını oluşturan "reisi kadın olan haneler"den 1.2 milyonu "yoksunluk içinde" yaşıyor.

Betam'dan, Yrd. Doç. Dr. Gökçe Uysal ve Araştırma Görevlisi Mine Durmaz'ın Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2014 Gelir ve Yaşam Koşulları (GYK) araştırmasının verilerini kullanarak  hazırladığı araştırma notu açıklandı. Türkiye'deki toplam 21.4 milyon hane reisinin yüzde 17.5'inin kadın olduğu vurgulanan notta şöyle denildi:

"Diğer bir deyişle, Türkiye'de yaşayan yaklaşık 75.7 milyon kişi içinde 8,5 milyon kişi aile reisinin kadın olduğu hanelerde yaşıyor. Kadın ve erkek aile reislerinin yaşa göre dağılımı incelendiğinde, kadınların daha uzun süre yaşıyor olmasının doğrudan etkisi görülüyor. Hane reisi olan kadınların yaklaşık yüzde 39'u 65 yaş üzeri iken bu oran erkeklerde yüzde 13 düzeyinde bulunuyor."

Kadın hane reisleri düşük eğitim düzeyine sahipler

Araştırma sonuçlarına göre, kadın aile reislerinin yüzde 15.1'i, erkek aile reislerinin ise sadece yüzde 2.3'ü okuryazar değil. Aile reisinin okuryazar olmadığı hane sayısı kadın reislerde 346 bin, erkek reislerde ise 355 bini buluyor. Türkiye'nin genel eğitim seviyesine paralel olarak hane reislerinin büyük çoğunluğunun liseden az eğitimli olduğu görülüyor. Buna göre, 65 yaş ve altı kadın aile reislerinin yüzde 54'ü, erkek aile reislerinin ise yüzde 60'ı en fazla 8 yıl eğitim gördü. Diğer taraftan, kadın aile reislerinin yüzde 31'i, erkek aile reislerinin ise yüzde 37'si en az lise mezunu.

Genç aile reisi kadınların dörtte biri ücretli çalışıyor

Araştırma notu bulgularına göre, 65 yaş altında işgücüne katılan (çalışan ya da iş arayan) kadınların oranı yüzde 36.3 düzeyinde ve neredeyse yarısı ev işleriyle uğraşıyor. İstihdamda olan kadın hane reislerinin ağırlıklı olarak tarım dışı sektörlerde, ücretli/maaşlı istihdam edildiği göze çarpıyor. İşveren ya da kendi hesabına çalışan kadınların oranı ise yüzde 15'in üzerinde bulunuyor. Diğer taraftan, tarım sektöründe kadınların yüzde 67.7'si kendi hesabına, yüzde 15.8'i ücretsiz aile işçisi ya da yüzde 12.3'ü de yevmiyeli çalışıyor.

Doğu - Batı farklılaşması

Araştırma notuna göre, Türkiye genelinde hanelerin yüzde 17.5'inin reisinin kadın. En yüksek kadın hane reisi oranına sahip iki bölge yüzde 19.7 ile Ege ve yüzde 19.6 ile Akdeniz olarak belirlendi. Ayrıca Batı Marmara, İstanbul ve Doğu Karadeniz bölgelerinde kadın hane reislerinin oranı Türkiye ortalamasının üzerinde bulunuyor. Orta Doğu Anadolu ile Kuzey Doğu Anadolu da yüzde 12 ile en düşük orana sahip iki bölge olarak saptandı.

Reisi kadın olan her üç haneden biri maddi yoksunluk içerisinde

Yoksulluk doğrudan maddi yoksunlukla eşdeğer kabul edilip, yoksulluk ölçütlerinden biri olan Avrupa Birliği İstatistik Ofisi'nin (Eurostat) tanımladığı şiddetli maddi yoksunluk ölçütünün kullanıldığı araştırma notunda, "Şiddetli maddi yoksunluk bireylerin hayatlarına düzgün bir şekilde devam edebilmeleri için gerekli olan çeşitli ihtiyaçların zorunluluktan yerine getirilememesi olarak tanımlanabilir" denildi.

Avrupa Birliği İstatistik Ofisi'nin bu ölçütüne göre kira ve faturaların ödenmesi, evin ısınma ihtiyacının yeterince karşılanması, beklenmedik harcamaların karşılanması, her iki günde bir et, balık ya da protein eşdeğer gıdalarının tüketilmesi, evden uzakta bir haftalık tatil masrafının karşılanması, bir arabaya, bir çamaşır makinesine, bir renkli televizyona ve cep telefonu da dahil bir telefona sahip olunması, olarak belirlenen dokuz kriterlerden dördünü yerine getiremeyen hanelerde yaşan bireyler şiddetli maddi yoksunluk içerisinde kabul ediliyor.

Türkiye genelinde yaklaşık 22.2 milyon kişi maddi yoksunluk içinde yaşıyor

Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye genelinde yüzde 29.4'e karşılık gelen 22.2 milyon kişi dokuz maddeden en az dördünü karşılayamıyor. Maddi yoksunluk ya da yoksulluk ailenin reisinin cinsiyetine göre de değişiyor. Reisi kadın olan hanelerde yoksulluk daha yaygın olarak ortaya çıkıyor. Aile reisinin kadın olduğu yaklaşık 3.7 milyon hane içinde yüzde 31'e karşılık gelen yaklaşık 1.2 milyon hane maddi yoksunluk içerisinde bulunuyor. Aile reisi erkek olan yaklaşık 17.6 milyon hanede yüzde 26.2'ye karşılık gelen yaklaşık 4.6 milyon hane maddi açıdan yoksun bulunuyor. Veriler maddi yoksunluğun kadınların aile reisi olduğu hanelerde daha sık rastlanır bir sorun olduğuna işaret ediyor. Türkiye genelinde maddi yoksunluk içinde yaşayan yaklaşık 22.2 milyon kişinin yaklaşık 2.8 milyonu reisi kadın olan hanelerde, 19.4 milyonu ise aile reisi erkek olan hanelerde yaşıyor. Diğer bir deyişle, aile reisi kadın olan hanelerde yaşayan bireylerin yüzde 33.4'ü, aile reisi erkek olan bireylerin ise 28.8'i yoksulluk içinde bulunuyor.

(Tablo)